NIEUWSBRIEF 30-03-2025

 

 

Editoriaal:

 

De bezorgdheid over onze kritieke infrastructuur op zee is niet uit het nieuws weg te slaan. Recent had ik de kans om aanwezig te zijn op een gesloten sessie over het thema, waar een grote buitenlandse speler uit de private sector toelichting gaf over nieuwe technologie die toelaat om ‘critical underwater infrastructure’ (CUI) beter te monitoren. De vraag die rees bij het publiek was wat deze monitoring in de praktijk betekent, als er geen snel en daadkrachtig optreden aan gekoppeld kan worden. Ik mag zeggen dat ik enige frustratie bij de aanwezigen voelde toen ik enkele zaken inbracht over de beperkingen die het internationaal recht, en meer bepaald het UNCLOS verdrag dat het zeerecht regelt, ons oplegt.

 

De vraag is inderdaad hoe we de bescherming van onze CUI kunnen uitbouwen in overeenstemming met het internationaal recht. Het zeerecht, en meerbepaald het fundamentele recht op vrije doorvaart, heeft belangrijke implicaties voor daadkrachtig optreden tegen mogelijke dreigingen zoals spionage en sabotage, vooral in onze Exclusieve Economische Zone (EZZ) en daarbuiten, op de high seas.

 

Daarom organiseerde de Belgische groep van het Studiecentrum voor Militair Recht en Oorlogsrecht (ISMLLW) op 20 maart een namiddagconferentie met als titel Protecting critical infrastructure at sea in accordance with international law. Decor van het gebeuren was het prachtige Grand Hotel Casselbergh in Brugge.

 

De conferentie werd geopend door Ludwig Van der Veken, voorzitter van de Belgische groep van de International Society for Military Law and the Law of War, gevolgd door Alfons Vanheusden, sessiedirecteur. Vervolgens sprak Thomas Lambert, permanent vertegenwoordiger van België bij de OVSE en reserveofficier van de Belgische marine, over het actualiseren van veiligheidsbeleid voor maritieme infrastructuur. Daarna behandelden Thea Coventry, doctoraatonderzoeker in internationaal publiekrecht aan de Universiteit Leiden en onderzoeker aan het T.M.C. Asser Instituut, en Frederik Rogiers, doctoraatsonderzoeker aan het Ghent Maritime Institute van de Universiteit Gent, de sabotage van onderzeese kabels en pijpleidingen in respectievelijk internationale wateren en grijze zoneconflicten. Na een korte pauze deelden kapitein-ter-zee Kristof Van Belleghem, stafchef van de Belgische marine, en fregatkapitein Ilja Van Hespen, adjunct-directeur van de Staf voor Marinebeleid, een praktijkgericht perspectief op bedreigingen en uitdagingen.

 

De conferentie eindigde met een kort paneldebat met de sprekers onder leiding van professor dr. Louis Le Hardy de Beaulieu van de Université Catholique de Louvain.

 

Uit de uiteenzettingen werd duidelijk dat een assertiever beleid misschien wenselijk is, maar ook risicovol wegens de mogelijkheid tot vergeldingsmaatregelen bij maritieme ‘choke points’ verder van huis. Juristen dromen van een nieuw internationaal verdrag dat de veiligheid van CUI zou regelen. Helaas biedt de huidige geopolitieke context niet veel ruimte om iets dergelijks tot stand te brengen…

 

 

Veel leesplezier,

 

Filip

 

Afbeelding met symbool, logo, Graphics, clipart

Automatisch gegenereerde beschrijving

 

Uit het logboek van de commodore:

 

1.       Een veilige Zwarte Zee. Dit is toch wat zou mogen verwacht worden van het “akkoord” dat via de Amerikaanse driehoek diplomatie bereikt zou zijn tussen Rusland en Oekraïne. (DS 26/3/2025) Rusland zou daarbij gevrijwaard worden van de zwerm drones die als muskieten het leven zuur maken van zijn oorlogsmarine. Oekraïne zou zijn graanschepen, en alle ander maritiem transport nu rechtstreeks van en naar de Bosporus kunnen laten varen, zonder de omweg langs de territoriale wateren van Roemenië en Bulgarije. Voor het ogenblik lijkt dit nog maar een papieren akkoord, want van beide zijden op het terrein worden nog schendingen gemeld. Bovendien heeft Rusland hier nog zware voorwaarden voor opgeëist, zoals het opheffen van de sancties op hun bedrijven die graan en kunstmest uitvoeren, en het terug aansluiten op het Swift-betalingssysteem van de voor de landbouwsector cruciale bank.  
 
Blijven we dus maar kritisch afwachten hoe het verder gaat aflopen, met in gedachte alle voorgaande Russische woordbreuken. Trump lijkt het allemaal te begrijpen. Hij heeft zelfs toegegeven dat hij zelf in vroegere handelsdeals het wapen van het uitstel hanteerde bij moeilijke contracten. Maar als het lukt is dit toch maar weer de bevestiging dat maritiem transport en veilige zeeroutes de hoogste prioriteit verdienen om een landelijke economie in goeden doen te houden en te doen floreren. Al zal in dit geval de prioritaire aanpak ook wel geïnspireerd zijn geweest door het feit dat de Russische marine hier in het defensief was teruggedrongen.

2.       Zolang deze Oekraïense oorlog duurt blijven nog andere sancties tegen Rusland van kracht. Vorige donderdag 27 maart werd de al lang aangekondigde volgende stap aangekondigd in het embargo op de handel in Russisch gas. Vanaf dan is het verboden om Russisch aardgas via Europese havens te verschepen naar landen buiten de E.U. Import voor eigen Europees verbruik blijft toegestaan.      
Hierbij komt de haven van Zeebrugge in het vizier, en de Belgische gasbehandelaar Fluxys.  
 
Op 8 december 2017, vertrok de “Christophe de Margerie” een LNG- tanker met verstevigde boeg die 1 meter ijs kan breken, op het Siberisch schiereiland Yamal. Volgepompt met vloeibaar aardgas zette hij voor de eerste keer koers naar Zeebrugge. Sinds toen is onze haven een draaischijf geworden voor de winterse doorvoer van Russisch LNG naar de rest van de wereld, maar vooral naar Zuidoost Azië waar de meeste afnemers zitten. In de zomer gebeurt dat rechtstreeks langs de Noordoostpassage. Maar de klimaatopwarming is nog niet zo ver dat deze ook in de winter bruikbaar is. Dan wordt het gas geleverd in Zeebrugge en andere Europese havens, en vandaar wordt het op kleinere tankschepen verder verdeeld. Fluxys sloot in 2014 hiervoor een 20-jarig contract af met Yamal LNG. (DS 26/3/2025)  
 
Een zware klap voor Fluxys en de haven van Zeebrugge lijkt deze nieuwe stap in de sancties echter niet te worden. Dit zou te danken zijn aan een verhoogde invoer voor de Europese markt van Russisch gas, gekoppeld aan bevoorrading uit andere bronnen zoals Quatar en de USA. Maar gezien de betrouwbaarheid van deze laatste sinds het aantreden van Trump ook niet meer je dat is.............?  
 
Fluxys heeft ook nog andere eieren in de mand liggen. Zopas kondigden zij de start aan van de 1ste fase in de uitbouw van een Belgisch waterstofnet met focus op de havens van Gent en Antwerpen, nl het tracé Kallo – Zelzate. (Flows 26/3/2025) Wel moesten ze in dit dossier een bittere pil slikken toen de regering De Wever 250 miljoen subsidies schrapte. (Flows 20/2/2025)

3.       De in het vorige logboek geciteerde Amerikaanse aanval op Houthi-stellingen in Yemen kreeg deze week een onverwacht staartje.    
De bespreking van deze toen nakende militaire operatie door de top van het Amerikaanse regering op een commercieel social media platform Signal, tart elke verbeelding. De lichtzinnigheid ervan werd al de facto bewezen doordat een journalist (Jeffrey Goldberg, hoofdredacteur van Atlantic) per vergissing mee aan de virtuele tafel was genodigd. (DS 26/3/2025) Als aanwijzing voor amateurisme en onkunde kan dit tellen. En dan spreken we nog niet over het dédain tegenover Europa dat daar ten toon gespreid werd. Het water tussen de voormalige bondgenoten is hiermee, spijtig genoeg, weer een aantal vadems dieper geworden.

4.       De komst van de Dar Młodzieży weerhield ons van verdere afleiding, veroorzaakt door het veelvoud aan geopolitieke gebeurtenissen van de laatste maanden. Want dit werd aanleiding voor de pers om de Tall Ship's races nog eens in de kijker te plaatsen. (GVA 21/3/2025). Zoals de meeste van onze lezers weten is de “Dar”, een driemastbark of volschip, het opleidingsschip van de Hogere Zeevaartschool in Gdansk (Polen). Het schip is een vaste gast in de Antwerpse haven, omdat zij sinds 2008 ook wordt ingezet voor de zeevaartstage van de leerlingen van het 1ste jaar van de Antwerp Marine Academy en dus minstens 2 maal per jaar in Antwerpen afmeert. 
 
Gelukkig bleef er nog deze oplossing voor de A.M.A als acceptabele en betaalbare vervanging voor de vroegere eigen schoolschepen.    

Waar is de tijd van de Mercator? Waar is de tijd van de Montalto, Monthouet, en Eeklo? De Eeklo was een bulkcarrier van de rederij UBEM, Montalto en Monthouet maakten deel uit van de serie zgn. Mo-schepen van CMB. Montalto en Monthouet waren identieke zusterschepen van 12795 dwt (L 149m B 19m). Ze waren uitgerust met een extra-dek om kadetten te herbergen: een refter, een klaslokaal, kajuiten voor de staf en een twintigtal leerlingen en een royaal achterdek voor de ochtendgymnastiek en plechtigheden.    
 
Het zgn. amarinagejaar gebeurde voorafgaand aan de intrede in de Hogere Zeevaartschool. Enerzijds werden de kandidaten eigen gemaakt met het leven aan boord. Ze leerden de vaardigheden van het zeemanschap aan, moesten mee wacht lopen en in de havens ook assisteren bij het controleren van los-en laadoperaties. Ook kregen ze les in algemene vakken, zodat ze min of meer op eenzelfde niveau met een degelijke startkennis het eerste jaar zeevaartschool konden aanvatten.  
 
De staf van de school bestond uit een kapitein ter lange omvaart chef instructeur als vertegenwoordiger van de zeevaartschool, een aalmoezenier en een dokter. Andere lesgevers waren: een onderofficier seiner en één of twee miliciens kandidaat reserveofficieren van de Zeemacht. (KRO). Deze laatsten, meestal ingenieurs gaven wiskunde, natuurkunde en werktuigkunde. Dat was natuurlijk een goedkope oplossing, omdat zij maar vergoed werden op het niveau van “soldij” met een kleine zee vergoeding, niet te vergelijken met het loon van voltijds ingescheepte civiele beroeps licenciaten of ingenieurs. 
 
Maar zelfs met dergelijke kunstgrepen bleek het systeem financieel niet houdbaar. Verschillende andere formules kwamen in de plaats, waarbij zelfs ook de Godetia werd ingeschakeld. En zo is men uiteindelijk beland met de stagemaand op de “Dar”.

5.       In het kader van de Algemene Vergadering van Watererfgoed Vlaanderen van 28 maart was de Provinciale Site Scheepswerven Baasrode voor de leden geopend en kregen wij een rondleiding in dit prachtige juweeltje. Daarover misschien later meer. Ondertussen toch één conclusie: bijkomende motivatie om voor een volwaardig maritiem museum in Antwerpen te pleiten. In bijlage een folder die ondertussen gedrukt werd, en die om maximale verspreiding schreeuwt. 
 
Onder leiding van cpt Koen De Vriese kon ook de school voor scheepsmodelbouw bezocht worden. Zo kort na het overlijden van Jacques Van Damme, die stichtend medelid van deze school was, had dit bezoek toch ook het karakter van een hommage aan ons betreurd medelid. Ter gedachtenis publiceren we dan ook in bijlage aan dit logboek de folder van deze school. We mochten getuige zijn van de professionaliteit en de nauwkeurigheid waarmee de modellen hier worden samengebouwd. Zelfs internationaal wordt de school gezien als een expertisecentrum waar ook ingewikkelde restauraties kunnen aan toevertrouwd worden. En een kleine tip: materiaal nr 1 is eik. Dus als U geen blijf weet met afgedankte eiken meubelen, één adres waar dit met dank aanvaard wordt.

6.       Terwijl onze premier zijn best doet om te bewijzen dat België een volwaardig lid kan zijn van de Navo zien we dat vooral de Marine dit ook op het terrein waar maakt. Eerlijkheidshalve toegegeven, dat de inzet van schepen natuurlijk het meest in het oog valt. Georges Janssens berichtte ons dat de Louise Marie zich nu met de Standing Nato Maritime Group 1 verplaatst heeft naar de regio tussen Groenland, Ijsland en de UK. Hopelijk stoten zij daar niet op een Amerikaanse invasievloot op weg naar Groenland............    
 
Mijnenjager M921 Lobelia maakt zich op om op 31 maart de Standing Nato Mine Counter Measures Group in de Baltische zee te vervoegen in het kader van de operatie Baltic Sentry. Ter herinnering: de SNMCMG1 staat nog altijd onder Belgisch commando.    
 
En wie up to date wil blijven met nieuws van de marine, kan zich inschrijven op de nieuwsbrief Navy News Channel. Met dank aan ResVetMar.

7.       En tot slot, toch nog wat nieuws uit eigen huis.      
a) Smaldeel DELTA vergadert op dinsdag 8 april om 14 uur a/b van de Angèle.    
Op het programma: 
– Peter Vandenwouwer: verzekeringsaspecten bij afhuren zeilboten    
– Zeilkalender 2025 
– Laatste schikkingen filmvoorstelling Noordwestpassage.    
Voor leden DELTA en alle andere RBNRC-leden in orde met bijdrage.
 
b) op woensdag 9 april knopen we terug aan met onze happy hour traditie a/b van de Angèle. Van 14u tot 17u. Toegankelijk voor iedereen, ook sympathisanten zijn welkom.  
 
c) Op donderdag 24 april: filmvoorstelling: in het Zog van de Williwaw. Met commentaar van Dr. Paul Van den Heuvel, voorzitter STAB, die er persoonlijk bij was. Vertoningen om 14u30 en 20 uur. Zie ook flyer. Het wordt nu stilaan tijd om uw plaatsen in het AMA auditorium te verzekeren.  

d) Op woensdag 30 april is er dan onze Algemene Vergadering.  
Voor de eerste keer sinds onze maatschappelijke zetel naar de Thonetlaan 133 verplaatst is, kan deze vergadering daar niet doorgaan. Gelukkig kunnen we uitwijken naar de gastvrije Angèle, met dank aan Willy en Angèle. Onthaal vanaf 18 uur, vergadering om 18u30, vrijblijvende sandwichmaaltijd (kaas, hesp, filet Américain) nadien aan 15 €, drankje inbegrepen. Uitnodiging volgt.
 
e) “Samen op het water”-campagne. In het kader van deze campagne wil WWSV een aantal video's opnemen van actiescènes op het water. Hiervoor wordt medewerking van de clubs voorzien. Details zie verder in de e-nieuwsbrief. Ideetje voor Delta?

     
Willy 30/03/2025